Handel ludźmi, inaczej handel żywym towarem, to przestępstwo, które kojarzone jest przede wszystkim z dużymi, zorganizowanymi grupami przestępczymi. Co do zasady, jest to prawidłowe myślenie, bowiem przestępstwem handlu ludźmi trudnią się raczej zorganizowane grupy przestępcze, które się w tym głównie specjalizują. W dzisiejszym wpisie przedstawimy Państwu przestępstwo handlu ludźmi, tj. m.in. jak zostało uregulowane w Kodeksie karnym i jaki wymiar kary grozi za jego popełnienie?
DEFINICJA LEGALNA HANDLU ŻYWYM TOWAREM
Definicja legalna handlu ludźmi została zawarta w art. 115 § 22 Kodeksu karnego. Zgodnie z przytoczonym przepisem, handel ludzi to werbowanie (nakłanianie, zjednywanie, zaciąganie), transport (przemieszczanie, przewożenie z zastosowaniem środków komunikacji), dostarczanie (umieszczanie w innym miejscu), przekazywanie (powierzanie, dawanie w celu dysponowania), przechowywanie (zatrzymanie w jednym miejscu, przetrzymywanie w ukryciu) lub przyjmowanie osoby (zatrzymanie przekazanej osoby) z zastosowaniem:
- przemocy lub groźby bezprawnej,
- uprowadzenia,
- podstępu,
- wprowadzenia w błąd albo wyzyskania błędu lub niezdolności do należytego pojmowania przedsiębranego działania,
- nadużycia stosunku zależności, wykorzystania krytycznego położenia lub stanu bezradności,
- udzielenia albo przyjęcia korzyści majątkowej lub osobistej albo jej obietnicy osobie sprawującej opiekę lub nadzór nad inną osobą.
Powyższe musi nastąpić w celu wykorzystania, nawet za zgodą, w szczególności w prostytucji, pornografii lub innych formach seksualnego wykorzystania, w pracy lub usługach o charakterze przymusowym, w żebractwie, w niewolnictwie lub innych formach wykorzystania poniżających godność człowieka albo w celu pozyskania komórek, tkanek lub narządów wbrew przepisom ustawy.
Należy podkreślić, iż jeżeli zachowanie sprawcy dotyczy osoby małoletniej, stanowi ono handel ludźmi nawet jeśli nie zostaną spełnione przesłanki z wyżej wymienionych punktów.
KONSEKWENCJE HANDLU LUDŹMI – JAKA KARA?
Zagrożenie karą za przestępstwo handlu ludźmi zostało zawarte w art. 189a § 1 Kodeksu karnego. Każda osoba dopuszczająca się handlu żywym towarem podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3.
Z uwagi na wysoki stopień społecznej szkodliwości czynu karalne jest również przygotowanie do popełnienia tego przestępstwa (czyn zagrożony karą pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5), o czym stanowi art. 189a § 2 Kodeksu karnego.
PRZYCZYNY HANDLU LUDŹMI
W doktrynie pojawiają się twierdzenia, iż handel ludźmi jest jednym z największych współczesnych zagrożeń dla realizacji idei praw człowieka. Problematyka handlu ludźmi na arenie międzynarodowej została zawarta w Protokole o zapobieganiu, zwalczaniu oraz karaniu za handel ludźmi, w szczególności kobietami i dziećmi, uzupełniający Konwencję Narodów Zjednoczonych przeciwko międzynarodowej przestępczości zorganizowanej, który został przyjęty przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych dnia 15 listopada 2000 r. (tzw. Protokół z Palermo).
Zgodnie z zapisami ww. protokołu, do głównych przyczyn handlu ludźmi możemy zaliczyć: ubóstwo, zacofanie oraz brak równych możliwości, prowadzących do narażenia osób, w szczególności kobiet i dzieci, na stawanie się obiektem handlu. Przyczynami handlu ludźmi mogą być również: bezrobocie, braki w wykształceniu, dyskryminacja ze względu na płeć czy wysokie zapotrzebowanie na tanie usługi seksualne.
Głównymi powodami (wymienionymi w Protokole z Palermo), dla których przestępcy trudnią się handlem żywym towarem są m.in. późniejsze:
– wykorzystywanie osób w przemyśle erotycznym,
– wykorzystywanie osób do pracy lub usług o charakterze przymusowym (jako tania siła robocza),
– niewolnictwo i praktyki zbliżone do niewolnictwa,
– usuwanie narządów i późniejsza ich sprzedaż do przeszczepu,
– prostytucja i pornografia dziecięca.
