Zdarza się, iż osoba popełniająca przestępstwo, świadoma swojej winy, decyduje się na akceptację odpowiedzialności i gotowość do przyjęcia wyznaczonej przez sąd kary. Sprawca, zamiast dążyć do uniknięcia kary poprzez różne taktyki prawne czy ukrywanie dowodów, podejmuje świadomą decyzję, by stawić czoła konsekwencjom swoich działań. Owa decyzja jest często kierowana chęcią zadośćuczynienia, poczuciem moralnej odpowiedzialności lub pragnieniem zakończenia ciągłego stresu związanego z obawą przed wykryciem i osądzeniem. Czasem jest to również efekt pragmatycznej kalkulacji, zakładającej, że przyznanie się do winy może skutkować łagodniejszym wyrokiem. W dzisiejszym wpisie przyjrzymy się bliżej instytucji dobrowolnego poddania się karze.
Dobrowolne poddanie się karze – uregulowanie prawne
Instytucja dobrowolnego poddania się karze została uregulowana w art. 387 Kodeksu postępowania karnego. W doktrynie uważa się, iż dobrowolne poddanie się karze ma na celu przyspieszenie i uproszczenie postępowania przez stworzenie sądowi możliwości rozstrzygnięcia o odpowiedzialności karnej oskarżonego, na jego wniosek, bez przeprowadzenia pełnego postępowania dowodowego (D. Świecki [w:] B. Augustyniak, K. Eichstaedt, M. Kurowski, D. Świecki, Kodeks postępowania karnego. Tom I. Komentarz aktualizowany, LEX/el. 2023, art. 387).
Omawiana instytucja uważana jest również za pewnego rodzaju porozumienie zawierane między oskarżonym a prokuratorem, które musi zostać zatwierdzone przez sąd orzekający w sprawie oraz nie może być niekorzystne dla samego pokrzywdzonego.
Przesłanki zastosowania dobrowolnego poddania się karze
Dobrowolne poddanie się karze jest możliwe, gdy zostaną spełnione następujące przesłanki, tj.:
- oskarżony złożył wniosek przed zakończeniem pierwszego przesłuchania wszystkich oskarżonych na rozprawie głównej,
- przestępstwo zarzucane oskarżonemu jest zagrożone karą nieprzekraczającą 15 lat pozbawienia wolności,
- okoliczności popełnienia przestępstwa i wina nie budzą wątpliwości,
- cele postępowania zostaną osiągnięte bez przeprowadzenia rozprawy w całości,
- prokurator i pokrzywdzony nie zgłosili sprzeciwu wobec uwzględnienia wniosku oskarżonego.
Dobrowolne poddanie się karze – jak skorzystać?
Skorzystać z instytucji dobrowolnego poddania się karze możemy poprzez złożenie wniosku o wydanie wyroku skazującego bez rozprawy bądź też wniosku o wydanie wyroku skazującego już po jej rozpoczęciu.
Wniosek o wydanie wyroku skazującego bez rozprawy
Omawiany wniosek może zostać złożony na wstępnym etapie prowadzonego postępowania karnego, jeszcze przed przeprowadzeniem rozprawy. Może do niego dojść w sytuacji, gdy sprawca czynu przyznaje się do winy, jego wyjaśnienia i wina nie budzą wątpliwości, a jego postawa wskazuje, że cele postępowania zostaną osiągnięte. W takim wypadku Sąd może odstąpić od przeprowadzenia dalszych czynności dowodowych w przedmiotowej sprawie.
Zgodnie z powyższym, prokurator, zamiast z aktem oskarżenia, może wystąpić do sądu z wnioskiem o wydanie na posiedzeniu wyroku skazującego i orzeczenie uzgodnionych z oskarżonym kar lub innych środków przewidzianych za zarzucany mu czyn, tylko jeżeli sprawca czynu wcześniej dojdzie z samym prokuratorem do porozumienia w tym zakresie.
Wniosek o wydanie wyroku skazującego po rozpoczęciu rozprawy
Oskarżony, któremu zarzucono przestępstwo zagrożone karą nieprzekraczającą 15 lat pozbawienia wolności, może do chwili zakończenia pierwszego przesłuchania wszystkich oskarżonych na rozprawie głównej złożyć wniosek o wydanie wyroku skazującego i wymierzenie mu określonej kary lub środka karnego, orzeczenie przepadku lub środka kompensacyjnego bez przeprowadzania postępowania dowodowego.
Podkreślić należy, iż Sąd może uwzględnić wniosek o wydanie wyroku skazującego, tylko i wyłącznie wtedy, gdy okoliczności popełnienia przestępstwa i wina oskarżonego nie budzą wątpliwości, a cele postępowania zostaną osiągnięte mimo nieprzeprowadzenia rozprawy w całości.
Podsumowanie
Decyzja o dobrowolnym poddaniu się karze jest wyborem pełnym trudnych aspektów i wymaga starannego rozważenia wszystkich potencjalnych skutków. To ważne, aby osoby stające przed takim wyborem miały pełny dostęp do informacji, doradztwa prawego oraz wsparcia ze strony kompetentnych pełnomocników, którzy pomogą im w podjęciu świadomej i przemyślanej decyzji. Ważna jest również świadomość, że pomimo podjęcia decyzji o dobrowolnym poddaniu się karze, każda osoba zachowuje swoje fundamentalne prawa, a system prawny powinien działać na rzecz zapewnienia sprawiedliwego i uczciwego traktowania każdego obywatela, niezależnie od okoliczności.
Stan prawny: wrzesień 2023 r.
Fot. pixabay.com
