Zgodnie ze statystykami prowadzonymi przez polskie służby, dłużników alimentacyjnych cały czas przybywa. Obowiązek alimentacyjny powstaje najczęściej pomiędzy rodzicem a dzieckiem i to właśnie tu pojawiają się największe problemy. Uchylanie się od obowiązku alimentacyjnego względem własnych dzieci jest nie tylko mało moralne, ale również może być przestępstwem na gruncie przepisów kodeksu karnego.
Obowiązek alimentacyjny
Na początku dzisiejszego wpisu powinniśmy przybliżyć wątek obowiązku alimentacyjnego. Zgodnie z art. 128 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, obowiązek alimentacyjny to obowiązek dostarczania środków utrzymania, a w miarę potrzeby także środków wychowania, który obciąża krewnych w linii prostej oraz rodzeństwo. Dostarczanie środków utrzymania może polegać na np. dostarczaniu uprawnionego do alimentacji mieszkania, opieki lekarskiej czy domowej. Natomiast środkami wychowania mogą być w szczególności wydatki poniesione na wykształcenie, rozwój fizyczny, a także zaspokajanie potrzeb kulturalnych czy rozrywkowych osoby uprawnionej.
Źródłem obowiązku alimentacyjnego są stosunki o charakterze prawnorodzinnym łączące zobowiązanego z uprawnionym. Stosunkami tymi są: pokrewieństwo, powinowactwo, małżeństwo czy przysposobienie. Obowiązek alimentacyjny rodzi stosunek alimentacyjny pomiędzy wierzycielem i dłużnikiem alimentacyjnym. To właśnie poprzez niedopełnianie tegoż obowiązku przez dłużnika, dłużnik naraża się na odpowiedzialność.
Przestępstwo niealimentacji
Przepisy Kodeksu karnego przewidują konsekwencje uchylania się dłużnika alimentacyjnego od obowiązku alimentacyjnego. Zgodnie z art. 209 § 1 Kodeksu karnego uchylanie się od obowiązku alimentacyjnego określonego co do wysokości orzeczeniem sądowym, ugodą zawartą przed sądem albo innym organem albo inną umową, podlega:
- grzywnie (wymierzana przez sąd w stawkach dziennych, od 10 do 540 stawek dziennych),
- karze ograniczenia wolności (wymierzana w miesiącach i latach, od miesiąca do 2 lat),
- karze pozbawienia wolności do roku (wymierzana w miesiącach oraz latach).
By ww. czyn zabroniony zaistniał konieczne jest to, by łączna wysokość powstałych wskutek niepłacenia alimentów zaległości stanowiła równowartość co najmniej 3 świadczeń okresowych albo opóźnienie zaległego świadczenia innego niż okresowe wynosiło co najmniej 3 miesiące.
Obok kary ograniczenia wolności, która jest najczęściej spotykaną karą wymierzaną przez sąd sprawcom przestępstwa niealimentacji, sąd może orzec wobec sprawcy m.in.:
- obowiązek przeproszenia pokrzywdzonego,
- obowiązek wykonywania pracy zarobkowej,
- obowiązek nauki lub przygotowania do zawodu,
- obowiązek poddania się terapii uzależnień czy
- powstrzymania się od przebywania w określonych środowiskach lub miejscach.
Obostrzenie kary za niealimentację
Surowszej kary za niepłacenie alimentów może spodziewać się sprawca przestępstwa niealimentacji, który dodatkowo naraża osobę uprawnioną na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych. W takim przypadku sprawca podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2!
Złagodzenie odpowiedzialności karnej sprawców przestępstw niealimentacji
Przepisy polskiego kodeksu karnego przewidują również łagodniejsze postępowanie wobec sprawcy przestępstwa niealimentacji, oczywiście pod warunkiem spełnienia określonych warunków.
Karze z art. 209 § 1 Kodeksu karnego nie podlega sprawca, który nie później niż przed upływem 30 dni od dnia pierwszego przesłuchania w charakterze podejrzanego uiścił w całości zaległe alimenty.
Sąd ma możliwość odstąpienia od wymierzenia kary z art. 209 § 1a Kodeksu karnego (kary obostrzonej), jeżeli nie później niż przed upływem 30 dni od dnia pierwszego przesłuchania w charakterze podejrzanego sprawca przestępstwa uiścił w całości zaległe alimenty, chyba że wina i społeczna szkodliwość czynu przemawiają przeciwko odstąpieniu od wymierzenia kary.
Podsumowując, sąd może złagodzić karę za przestępstwo niealimentacji, ale każdorazowo uwarunkowane jest to zapłatą zaległych alimentów przez sprawcę omawianego przestępstwa.
Co w przypadku jeżeli dotknął nas problem z niepłaceniem alimentów?
Jeżeli sytuacja z niepłaceniem alimentów, która Państwa dotyka, spełnia wszystkie przesłanki przestępstwa niealimentacji, co do zasady, polecamy złożyć zawiadomienie o możliwości popełnienia przestępstwa (o zawiadomieniu o możliwości popełnienia przestępstwa pisaliśmy już szerzej na naszym blogu, zapraszamy więc do nadrobienia zaległości). Co do zasady, bowiem każda sytuacja jest inna i trudno przewidzieć najlepszą drogę do rozwiązania danego stanu faktycznego.
