Zawarcie małżeństwa w świetle polskiego prawa skutkuje powstaniem ustroju wspólności majątkowej, o ile przyszli małżonkowie nie zdecydują inaczej. Oznacza to, że od momentu ślubu większość nabywanego majątku wchodzi do tzw. majątku wspólnego – niezależnie od tego, kto formalnie zarabia więcej. Istnieje jednak możliwość uregulowania kwestii finansowych na własnych zasadach, poprzez zawarcie umowy majątkowej małżeńskiej, potocznie zwanej intercyzą. Najczęściej przybiera ona formę rozdzielności majątkowej.
Czy warto się na nią zdecydować? Jakie są korzyści, a jakie potencjalne zagrożenia? Oto przegląd najważniejszych aspektów intercyzy.
Czym jest intercyza?
Intercyza to nic innego jak umowa zawierana między małżonkami (lub narzeczonymi), która zmienia domyślny ustrój majątkowy, przewidziany przez Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Najczęściej mowa o ustanowieniu rozdzielności majątkowej, ale możliwe są również inne warianty, jak ograniczenie lub rozszerzenie wspólności, a także rozdzielność z wyrównaniem dorobków.
Umowa taka musi być zawarta w formie aktu notarialnego, niezależnie od tego, czy ma miejsce przed ślubem, czy już w trakcie trwania małżeństwa.
Zalety rozdzielności majątkowej
1. Ochrona przed długami współmałżonka
Najczęściej wskazywanym powodem ustanowienia intercyzy jest chęć zabezpieczenia się przed skutkami finansowych decyzji drugiej osoby. Jeśli jedno z małżonków prowadzi działalność gospodarczą lub podejmuje ryzykowne inwestycje, intercyza pozwala uchronić drugą stronę przed ewentualnymi roszczeniami wierzycieli.
W sytuacji, gdy obowiązuje rozdzielność majątkowa, egzekucja z majątku osobistego drugiego małżonka (który nie odpowiada za zobowiązania współmałżonka) nie jest możliwa bez jego zgody.
2. Niezależność finansowa
Dzięki rozdzielności każdy z małżonków zachowuje pełną kontrolę nad własnym majątkiem – tym, który miał przed ślubem, oraz tym nabytym w jego trakcie. Samodzielnie podejmuje decyzje finansowe, może zaciągać zobowiązania czy inwestować bez konieczności konsultacji z drugą stroną.
3. Przejrzystość w rozliczeniach
W związkach, w których partnerzy chcą prowadzić swoje finanse w sposób niezależny, intercyza może ułatwić codzienne funkcjonowanie. Unika się sporów o to, kto co nabył i za czyje pieniądze. W razie rozwodu – podział majątku jest mniej skomplikowany.
Wady rozdzielności majątkowej
1. Trudności przy wspólnych inwestycjach
Brak wspólnego majątku może komplikować większe przedsięwzięcia – np. zakup mieszkania czy domu. Choć prawo pozwala na współwłasność między małżonkami przy rozdzielności, konieczne jest określenie udziałów każdego z nich, co może wymagać dodatkowych formalności, a czasem prowadzi do nieporozumień.
2. Problemy z podziałem codziennych wydatków
Utrzymywanie dwóch osobnych budżetów w praktyce może prowadzić do konfliktów przy podziale kosztów życia, zwłaszcza jeśli dochody małżonków są nierówne. Kto zapłaci za wakacje, sprzęt AGD czy remont? Te kwestie muszą być jasno omówione i ustalone – brak wspólnej kasy oznacza konieczność większej organizacji.
3. Brak elastyczności w nagłych przypadkach
W sytuacjach nagłych – np. choroby czy potrzeby szybkiego zaciągnięcia kredytu – oddzielne majątki mogą utrudnić działanie. Jeśli tylko jedno z małżonków dysponuje środkami, a nie ma ustanowionych pełnomocnictw, druga strona nie może nimi rozporządzać.
4. Wymiar emocjonalny
Niektórzy postrzegają propozycję podpisania intercyzy jako wyraz braku zaufania lub nadmiernego zabezpieczania się na wypadek rozwodu. Może to wywoływać negatywne emocje, szczególnie jeśli temat poruszany jest tuż przed ślubem. Kluczowa jest tutaj komunikacja i zrozumienie motywacji drugiej strony.
Czy intercyza jest dla każdego?
Nie ma jednej dobrej odpowiedzi. Rozdzielność majątkowa może być rozsądnym wyborem dla osób:
- prowadzących działalność gospodarczą,
- posiadających znaczny majątek przed ślubem,
- chcących uniknąć ryzyka związanego z długami współmałżonka,
- preferujących jasny podział finansów.
Z kolei dla osób, które dzielą się wszystkim, wspólność majątkowa może lepiej odzwierciedlać ich podejście do małżeństwa.
Alternatywa? Rozdzielność z wyrównaniem dorobków
Warto wspomnieć o mniej popularnej, ale ciekawej opcji, jaką jest rozdzielność majątkowa z wyrównaniem dorobków. Umożliwia ona utrzymywanie osobnych majątków w trakcie małżeństwa, ale po jego ustaniu (np. rozwodzie) możliwe jest żądanie wyrównania dorobków, co zabezpiecza małżonka, który np. poświęcił karierę dla wychowania dzieci lub miał niższe dochody.
Podsumowanie
Podpisanie intercyzy to indywidualna decyzja, która powinna być poprzedzona szczerą rozmową i analizą sytuacji życiowej, zawodowej oraz majątkowej obu stron. Choć rozdzielność majątkowa oferuje wiele korzyści, wiąże się też z pewnymi ograniczeniami.
Warto pamiętać, że ustrój majątkowy nie jest wyborem na zawsze – można go w trakcie małżeństwa zmieniać, dostosowując do aktualnych potrzeb i realiów.
Rozważając intercyzę, nie należy kierować się emocjami, lecz zdrowym rozsądkiem i dbałością o dobro obojga małżonków – zarówno w codziennym życiu, jak i w nieprzewidzianych sytuacjach.
