Umowa dożywocia to jeden z istotnych instrumentów prawnych, odgrywający ważną rolę w dziedzinie prawa cywilnego i nieruchomości. Jest to specjalny rodzaj umowy, który łączy elementy opiekuńcze z aspektami zarządzania majątkiem. Charakterystyczne dla umowy dożywocia jest to, że przekazanie własności nieruchomości następuje w zamian za gwarancję dożywotniego utrzymania i opieki nad osobą przekazującą. Ten rodzaj umowy zyskuje na popularności jako alternatywa dla tradycyjnych metod przekazywania majątku, oferując korzyści zarówno dla starszych osób, jak i dla młodszych pokoleń. W niniejszym artykule przyjrzymy się szczegółowo, na czym polega umowa dożywocia, jakie są jej najważniejsze cechy oraz jakie konsekwencje niesie dla stron umowy.
Umowa dożywocia
Zgodnie z art. 908 Kodeksu cywilnego, umowa dożywocia jest instytucją, w której w zamian za przeniesienie własności nieruchomości nabywca zobowiązuje się zapewnić zbywcy dożywotnie utrzymanie. Nabywca własności nieruchomości powinien (w braku odmiennej umowy) przyjąć zbywcę nieruchomości jako domownika, dostarczać mu wyżywienia, ubrania, mieszkania, światła i opału, zapewnić mu odpowiednią pomoc i pielęgnowanie w chorobie oraz sprawić mu własnym kosztem pogrzeb odpowiadający zwyczajom miejscowym.
Umowa dożywocia, zaliczana jest do kategorii umów nazwanych o funkcji alimentacyjnej, wykorzystywana jest głównie w celu zapewnienia pieczy i środków utrzymania osobom starszym bądź niepełnosprawnym, które w zamian za przeniesienie własności nieruchomości (oraz, jak się powszechnie przyjmuje, również prawa użytkowania wieczystego) uzyskują szereg zapewniających im byt świadczeń (A. Sylwestrzak [w:] Kodeks cywilny. Komentarz aktualizowany, red. M. Balwicka-Szczyrba, LEX/el. 2023, art. 908.).
Zbywcą nieruchomości może być tylko osoba fizyczna! Natomiast nabywcą może być każda inna osoba.
Forma zawarcia umowy o dożywocie
Umowa o dożywocie powinna być zawarta w formie aktu notarialnego, bowiem rodzi zobowiązanie do przeniesienia własności nieruchomości. Zgodnie z orzecznictwem, umowa dożywocia ukryta pod inną dowolną umową pozorną jest nieważna!
Konsekwencje zawarcia umowy dożywocia
Dla Dożywotnika
Dożywotnik zyskuje pewność, że do końca swoich dni będzie miał zapewnione odpowiednie warunki życiowe i opiekę. Jednocześnie traci własność przekazanej nieruchomości.
Dla Obdarowanego
Obdarowany staje się właścicielem nieruchomości, ale równocześnie przyjmuje na siebie obowiązek zapewnienia dożywotnikowi utrzymania i opieki, co może być zobowiązaniem długoterminowym.
Żądanie uznania umowy o dożywocie za bezskuteczne
Osoba, względem której ciąży na dożywotniku ustawowy obowiązek alimentacyjny, może żądać uznania umowy o dożywocie za bezskuteczną w stosunku do niej, jeżeli wskutek tej umowy dożywotnik stał się niewypłacalny. Uprawnienie to przysługuje bez względu na to, czy dożywotnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, oraz bez względu na czas zawarcia umowy.
Uznania umowy o dożywocie za bezskuteczną nie można żądać po upływie pięciu lat od daty tejże umowy.
Podsumowanie
Umowa dożywocia to interesująca instytucja dla osób chcących zabezpieczyć swoją przyszłość w późniejszym wieku, a także dla osób gotowych przejąć odpowiedzialność za opiekę nad starszą osobą w zamian za nieruchomość. Jest to jednak decyzja, która wymaga dokładnego rozważenia i zrozumienia jej konsekwencji prawnych i finansowych. Zarówno dożywotnicy, jak i obdarowani powinni dokładnie zapoznać się z warunkami umowy, a także rozważyć skorzystanie z porady prawnej przed jej zawarciem.
Stan prawny: grudzień 2023 r.
Fot.: pexels.com
