Byłeś uprawniony do dziedziczenia spadku z ustawy, lecz spadkodawca pominął Cię w testamencie i niczego Ci nie przepisał? Najpewniej jesteś uprawniony do otrzymania zachowku! Co to takiego, komu przysługuje i w jakiej wysokości możemy go otrzymać? Na te pytania odpowiemy w dzisiejszym wpisie na blogu!
Zachowek – co to takiego?
Zachowek to instytucja prawa cywilnego, która jest niewątpliwie pomocna dla najbliższych spadkodawcy, pominiętych w testamencie. Może przecież zdarzyć się sytuacja, w której spadkodawca, rozporządzając całym swoim majątkiem, pominie najbliższych członków rodziny. W polskim prawie, określone przez przepisy osoby bliskie, które nie otrzymały żadnej korzyści z testamentu, nabywają względem spadkobierców roszczenie o zachowek.
Zachowek – komu przysługuje roszczenie?
Zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego, tj. art. 991 § 1 KC, roszczenie zachowku względem spadkobierców przysługuje zstępnym (tj.: dzieciom, wnukom, prawnukom), małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy. Powołanie do spadku z ustawy jest elementem kluczowym, dlatego też należy dokładnie przeanalizować uprawnienie na gruncie konkretnego stanu faktycznego.
Pamiętać należy, iż zachowek nie będzie przysługiwał ww. podmiotom w każdym przypadku. Istnieją bowiem sytuacje, w których zachowku nie otrzyma zstępny, małżonek oraz rodzice spadkodawcy, chociażby byliby powołani do spadku z ustawy. Zachowek nie będzie przysługiwał m.in.:
- osobom wydziedziczonym przez spadkodawcę,
- osobom, które są wyłączone od dziedziczenia, tak jakby nie dożyły otwarcia spadku,
- małżonkowi wyłączonemu od dziedziczenia wyrokiem sądu,
- osobie, która zrzekła się prawa do zachowku.
Zachowek – ile wynosi i jak go obliczyć?
Co do zasady, zachowek wynosi połowę wartości udziału spadkowego, który przypadałby uprawnionemu przy dziedziczeniu ustawowym. Jeżeli jednak uprawniony przy dziedziczeniu ustawowym jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli uprawniony zstępny jest małoletni, zachowek będzie wynosił dwie trzecie wartości udziału spadkowego. Obliczenie zachowku nie należy do prostych czynności. Aby go obliczyć musimy m.in.:
- ustalić wysokość naszego udziału spadkowego z dziedziczenia ustawowego,
- przyjąć odpowiedni ułamek określający wysokość zachowku (1/2 lub 2/3),
- ustalić substrat zachowku, tj. wyliczyć kwotę będącą podstawą obliczenia zachowku, z uwzględnieniem np. wartości przyznanych darowizn osobie uprawnionej do zachowku.
Nowe przepisy dot. zachowku od 22 maja 2023 r.
Jeżeli jesteś spadkobiercą, który obowiązany jest do zaspokojenia roszczenia z tytułu zachowku, możesz żądać odroczenia terminu płatności zachowku, rozłożenia go na raty, a w wyjątkowych przypadkach także obniżenia zachowku! Takie uprawnienie wprowadzone zostanie od 22 maja 2023 r. i stanowiło będzie niewątpliwe wsparcie dla spadkobiercy. Często bowiem zdarzały się sytuacje, w których spadkobierca otrzymując spadek, był obowiązany do natychmiastowego zaspokojenia roszczenia z tytułu zachowku, co wiązało się z wypłatą ogromnych pieniędzy, w krótkim odstępie czasu.
