Zasiedzenie to nic innego jak sposób nabycia określonego prawa wskutek upływu czasu. Zasiedzenie to również jedna z tzw. instytucji dawności, tj. instytucji prawa cywilnego polegających na utracie, osłabieniu bądź nabyciu prawa wskutek upływu czasu i zaniechania osoby uprawnionej.
Do instytucji dawności możemy zaliczyć:
- przedawnienie,
- prekluzję,
- przemilczenie,
- zasiedzenie.
NABYCIE PRZEZ ZASIEDZENIE
Podstawą zasiedzenia jest posiadanie samoistne, tj. faktyczne władztwo nad rzeczą jako właściciel, formalnie nim nie będąc. Co do zasady, w trybie zasiedzenia nabywa się prawo własności.
Przedmiotem zasiedzenia mogą być rzeczy ruchome (przez osobę będącą w dobrej wierze) jak i nieruchome, służebność gruntowa, służebność przesyłu czy użytkowanie wieczyste (wcześniej ustanowione).
PRZESŁANKI ZASIEDZENIA
Zgodnie z art. 336 Kodeksu Cywilnego, by zasiedzenie miało miejsce, posiadacz, który nie jest właścicielem rzeczy musi być posiadaczem samoistnym. Posiadaczem samoistnym jest ten kto rzeczą faktycznie włada jako właściciel. Zasiedzenie nie będzie miało miejsca w przypadku posiadania zależnego, tj. władania rzeczą jako użytkownik, zastawnik, najemca, dzierżawca lub mający inne prawo, z którym łączy się określone władztwo nad cudzą rzeczą.
Kolejną przesłanką zasiedzenia jest oczywiście czas władania i rozróżnienie na posiadanie w dobrej lub złej wierze. W przypadku, gdy osoba posiada nieruchomość i nie jest jej właścicielem, nabywa prawo własności w drodze zasiedzenia po upływie 20 lat posiadania samoistnego. Należy pamiętać, iż musi zostać spełniona przesłanka posiadania w dobrej wierze. Jeżeli zaś posiadacz samoistny uzyskał posiadanie nieruchomości w złej wierze – musi upłynąć 30 lat od uzyskania posiadania.
W przypadku rzeczy ruchomych, zgodnie z art. 174 § 1 k.c., posiadacz rzeczy ruchomej niebędący jej właścicielem nabywa własność, jeżeli posiada rzecz nieprzerwanie od 3 lat jako posiadacz samoistny. W przypadku ruchomości nie ma możliwości zasiedzenia przedmiotu w złej wierze, zatem przesłanka dobrej wiary musi zostać spełniona nieprzerwanie przez cały okres zasiedzenia.
DOBRA I ZŁA WIARA
Zapewne interesuje Państwa, w jaki sposób formalnie odróżnić dobrą wiarę od złej wiary.
Co do zasady, w dobrej wierze pozostaje posiadacz, który żyje w błędnym i usprawiedliwionym okolicznościami przekonaniu, że ma prawo własności do danej rzeczy ruchomej bądź nieruchomości.
Natomiast, za posiadacza rzeczy w złej wierze uważa się osobę mającą pełną świadomość, iż nie jest właścicielem danej rzeczy bądź nie dołożył należytej staranności, żeby dowiedzieć się kto jest właścicielem rzeczy. Podsumowując, posiadacz w złej wierze wie lub powinien wiedzieć kto jest właścicielem, z pełną świadomością, iż to nie on jest jej właścicielem.
UPŁYW TERMINU ZASIEDZENIA
Upływ terminu zasiedzenia wywołuje skutki prawne w postaci nabycia własności posiadanej rzeczy z mocy prawa. Należy pamiętać, iż w trakcie biegu zasiedzenia mogą wystąpić określone sytuacje, które mogą spowodować zawieszenie czy przerwanie biegu przedawnienia. Przykładowo, zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego, zasiedzenie (w przypadku nieruchomości) nie może się skończyć wcześniej niż z upływem 2 lat od uzyskania pełnoletności przez właściciela.
Stwierdzenie zasiedzenia następuje poprzez postanowienie wydane w drodze postępowania nieprocesowego o stwierdzenie zasiedzenia.
