Z dniem 1 października 2023 roku, Kodeks karny przeszedł szereg znaczących zmian. Nowelizacja wprowadza m.in. zaostrzenie sankcji dla sprawców najcięższych przestępstwa, nowe typy przestępstw, wyższy wymiar kary dla pijanych kierowców, czy też wyższe grzywny. W dzisiejszym wpisie postaramy się omówić najważniejsze ze zmian.
Podstawa prawna
Zmiany omawiane w niniejszym artykule wynikają z Ustawy z 7 lipca 2022 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2022 poz. 2600).
Likwidacja kary 25 lat pozbawienia wolności
Nowelizacja z dnia 1 października 2023 r. wprowadza szereg zmian, w tym:
- likwidację kary 25 lat pozbawienia wolności,
- karę dożywotniego pozbawienia wolności bez możliwości warunkowego zwolnienia,
- sąd może zastosować karę od 1 miesiąca do 30 lat pozbawienia wolności, a więc w tym zakresie jest bardziej elastyczny, niż dotychczas.
Zgodnie z powyższym, górna granica terminowej kary pozbawienia wolności, po zmianach, wynosi 30 lat. Dotychczas sąd mógł zasądzić karę pozbawienia wolności do 15 lat, 25 lat pozbawienia wolności oraz dożywotnie pozbawienie wolności. Dziś sąd będzie w tym zakresie bardziej elastyczny, bowiem może zasądzić odpowiednią karę za dane przestępstwo, od 1 miesiąca do 30 lat pozbawienia wolności oraz karę dożywotniego pozbawienia wolności.
Wyższe kary za część przestępstw określonych w Kodeksie karnym
Nowelizacja Kodeksu karnego z dnia 01.10.2023 r. przewiduje zaostrzenie odpowiedzialności karnej wobec sprawców przestępstw przeciwko życiu, zdrowiu, wolności seksualnej i własności. Mowa o przestępstwach:
- spowodowania ciężkiego uszczerbku na zdrowiu (po nowelizacji kara wynosi od 3 do 20 lat pozbawienia wolności; dotychczas wynosiła minimum 3 lata pozbawienia wolności),
- rozboju (po nowelizacji kara wynosi od 2 do 15 lat pozbawienia wolności; dotychczas wynosiła od 2 do 12 lat pozbawienia wolności),
- bójki i pobicia (po nowelizacji kara wynosi od 3 miesięcy do 5 lat pozbawienia wolności; dotychczas wynosiła do 3 lat pozbawienia wolności),
- seksualnego wykorzystania małoletniego (po nowelizacji kara wynosi od 2 do 15 lat pozbawienia wolności; dotychczas wynosiła od 2 do 12 lat pozbawienia wolności),
- zgwałcenia ze szczególnym okrucieństwem (po nowelizacji kara wynosi minimum 5 lat pozbawienia wolności albo kara dożywotniego pozbawienia wolności),
- zgwałcenia kobiety ciężarnej, zgwałcenia z posługiwaniem się bronią palną, zgwałcenia z nagrywaniem przebiegu czynu (po nowelizacji sprawca podlega karze pozbawienia wolności od 3 do 20 lat),
- udział w zorganizowanej grupie albo związku przestępczym (po nowelizacji sprawca podlega karze od 6 miesięcy do lat 8; przed nowelizacją była to kara od 3 miesięcy do 5 lat pozbawienia wolności).
Zaostrzona odpowiedzialność karna nieletnich
Zgodnie z przepisami nowelizującymi Kodeks karny, nieletni, który po ukończeniu 14. roku życia, przed ukończeniem 15 lat, dopuści się czynu zabronionego w postaci zabójstwa kwalifikowanego (zabójstwa ze szczególnym okrucieństwem, w związku z wzięciem zakładnika, zgwałceniem albo rozbojem, w wyniku motywacji zasługującej na szczególne potępienie lub z użyciem materiałów wybuchowych), a okoliczności oraz stopień rozwoju sprawcy, jego właściwości i warunki osobiste za tym przemawiają, oraz zachodzi uzasadnione przypuszczenie, że stosowanie środków wychowawczych lub poprawczych nie jest w stanie zapewnić odpowiedniej resocjalizacji nieletniego, będzie mógł odpowiadać na zasadnych określonych w art. 10 Kodeksu karnego.
Bezwzględne dożywocie
Nowelizacja, która weszła w życie z początkiem października 2023 r. wprowadziła również zakaz zastosowania warunkowego zwolnienia wobec osoby skazanej na karę dożywotniego pozbawienia wolności w sytuacjach:
- popełnienia czynu zabronionego po wcześniejszym prawomocnym skazaniu za przestępstwo przeciwko życiu i zdrowiu, wolności, wolności seksualnej, bezpieczeństwu powszechnemu lub za przestępstwo o charakterze terrorystycznym na dożywotnie pozbawienie wolności albo pozbawienie wolności na co najmniej 20 lat oraz
- gdy charakter i okoliczności czynu oraz postępowanie i charakter sprawcy wskazują, iż jego pozostawanie na wolności spowoduje trwałe niebezpieczeństwo dla życia, zdrowia, wolności lub wolności seksualnej innych osób.
Podwyższenie progu czynu przepołowionego
Nowelizacja, która weszła w życie z dniem 1 października 2023 r. wprowadziła również podwyższenie kwoty czynu przepołowionego, tj. granicy, która wskazuje czy przy kradzieży, paserstwie, niszczeniu mienia mamy do czynienia z wykroczeniem, czy może z przestępstwem. Do dnia ostatniej nowelizacji Kodeksu karnego granica pomiędzy progiem wykroczenia a przestępstwa wynosiła 500 zł. Po nowelizacji powyższa kwota została zwiększona do 800 zł.
Stan prawny: listopad 2023 r.
Fot.: unsplash.com
